فرآیند ثبت اختراع چگونه است؟
دایرةالمعارف دانش‌بنیان‌ها (۱۴9)؛
ثبت اختراع حق انحصاری است که در قبال اختراع یا ایدهٔ ثبت شده به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می‌شود که دارای فرآیندی ساده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، سند ثبت اختراع، حق امتیاز، اندیشه‌گواه یا پَتِنت (به انگلیسی: Patent) حق انحصاری است که در قبال اختراع یا ایدهٔ ثبت شده به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می‌شود.
انحصار، مجموعه‌ای از حقوق منحصر به فردی است که از طرف دولت‌ها برای مدتی معین در عوض تنظیم و افشاء عمومی جزئیات معین از یک روش، جریان عمل یا ترکیب خاصی از ماهیت (مفهوم) (که به عنوان اختراع شناخته می‌شود) در اختیار شخص خاصی قرار می‌گیرد. به‌طوری‌که آن مفهوم، اختراعی جدید، مفید یا مورد استفاده صنعت شناخته شود.
به بیانی دیگر، پتنت یک حق اختصاصی است که به یک اختراع که عبارت‌ست از یک محصول یا فرایند که راه جدیدی را برای انجام کاری فراهم می‌کند یا یک راه حل فنی جدید را برای مشکلی ارائه می‌دهد، داده می‌شود.
یک پتنت، محافظت برای اختراع مالک پتنت را فراهم می‌کند. حفاظت برای مدت زمان محدودی است که عموماً ۲۰ سال است، اما بر اساس قوانین کشور‌ها متفاوت است.
محافظت پتنت بدین معناست که اختراع نمی‌تواند بدون رضایت مالک پتنت، به صورت تجارتی ساخته، مورد استفاده، توزیع یا فروخته شود. این حقوق پتنت معمولاً در دادگاهی اجرا می‌شوند که در بسیاری از دستگاه‌ها، قدرت متوقف کردن تجاوز به حقوق پتنت را داراست.
طبق تعریف سازمان جهانی مالکیت معنوی، اختراع، محصول یا فرایندی است که راه نوینی را جهت انجام کاری ارائه می‌دهد یا راه حل فنی جدیدی را برای حل مشکلی خاص پیشنهاد می‌کند.
به عبارت ساده‌تر اختراع راه حلی است فنی که برای اولین بار جهت حل مشکلی فنی ارائه می‌شود. اندیشه‌گواه (گواهینامه حق امتیاز) یا حق ثبت اختراع از سوی دولت کشور مورد تقاضا به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می‌شود.
دارنده گواهینامه حق امتیاز دارای حقی انحصاری برای بهره‌برداری از اختراع ثبت شده‌است. حق امتیاز یا پتنت باید سه معیار نوآوری، تازگی و سودمندی را دارا بوده تا بتوان به آن حق امتیاز گفت؛
- نوآوری (inventiveness): اختراع مورد نظر نباید برای یک شخص با سطح دانش یا مهارت میانگین در زمینه آن اختراع در همان کشور به ثبت رسیده، مشهود باشد.
- تازگی (novelty): درخواست‌کننده حق امتیاز باید تازگی ادعا خود را نیز ثابت کند. اختراع مورد نظر باید به‌طور واضح ابتکاری باشد و تا زمان درخواست به صورت بیانی یا نوشته شده (یا در حال استفاده) نباشد.
- سودمندی (utility): این نیز باید توسط درخواست‌کننده ثابت شده که این معنی را می‌دهد که اختراع مورد نظر باید قابلیت تبدیل به یک محصول یا یک فرایند صنعتی را دارا باشد.
حق امتیازها به دو نوع حق امتیاز «محصول» و «فرایند» تقسیم‌بندی می‌شوند؛
- حق امتیاز محصول: یک راه حل تکنولوژیکی است که در یک محصول به کار می‌رود و به صاحبش حق امتیاز منحصربه‌فردی برای تهیه، استفاده، فروش و صادر کردن محصولاتی که از آن اختراع استفاده شده را می‌دهد.
- حق امتیاز فرایند: زمانی اعطا می‌شود که راه حل تکنولوژیکی در یک فرایند تولید استفاده شود و به صاحب آن امتیاز منحصربه‌فردی جهت استفاده از آن فرایند برای ساخت، استفاده و تجارت محصولات نتیجه شده از آن فرایند را می‌دهد.[۵]
اندیشه‌گواه حمایت قانونی از اختراع را برای دارنده آن تأمین می‌کند. این حمایت برای مدت محدودی (حداکثر بیست سال) در ازای افشای جزئیات اختراع برای عموم، اعطا می‌شود. حمایت حق امتیاز به این معنا است که مورد اختراع را نمی‌توان بدون اجازه دارنده حق امتیاز به صورت تجاری تولید کرد، استفاده یا توزیع نمود و به فروش رساند. به این نکته مهم باید توجه داشت که حق امتیاز مجوز تولید محصول اختراعی نیست بلکه تنها دیگران را از تولید آن بازمی‌دارد.
حقوق حق امتیاز معمولاً پس از ارائه دادخواست از سوی دارنده آن به دادگاه، احقاق می‌شود. دادگاه در بیشتر نظام‌ها، شخص یا اشخاص نقض‌کننده حقوق حق امتیاز را از این کار بازداشته و وی را مکلف به جبران خسارتهای وارده به صاحب حق اختراع می‌کند. همچنین چنانچه شخص ثالثی در دادگاه حق اعطا شده حق امتیاز را به چالش کشیده و در این امر موفق شود، حق امتیاز اعطا شده غیر معتبر شناخته خواهد شد.
دارنده حق امتیاز حق دارد تصمیم بگیرد چه کسی می‌تواند در طول مدت حمایت، از اختراع وی بهره‌برداری نماید. وی می‌تواند با عقد قرارداد، اجازه یا لیسانس استفاده از اختراع را به افراد دیگر واگذار کند. دارنده حق امتیاز همچنین می‌تواند حق اختراع خود را به‌طور کامل به دیگری بفروشد که در این صورت خریدار، دارنده جدید آن اختراع شناخته خواهد شد. با انقضای دوره زمانی حق امتیاز حمایت از اختراع پایان گرفته و استفاده از آن در اختیار عموم خواهد بود؛ یعنی دارنده اندیشه‌گواه دیگر حقوق اختراع خود را دارا نبوده و هر شخصی می‌تواند از آن بهره‌برداری تجاری کند.
- امکان فروش گواهی ثبت اختراع به عنوان حق امتیاز انحصاری تولید
- امکان استفاده از تسهیلات اعطایی بنیاد ملی نخبگان (در صورت برگزیده شدن در جشنواره‌های مورد تأیید آن بنیاد مانند جشنواره رویش)
- امکان استفاده از تسهیلات خدمت سربازی (کسری، گذراندن خدمت در مراکز تحقیقاتی یا نزدیک محل سکونت و …)
- معادل امتیاز با مقاله ISI برای پذیرش، ترفیع و ارتقاء.
- سریعتر بودن فرایند ثبت اختراع از چاپ مقاله.
- قابلیت ترجمه برای ارائه به دانشگاه‌ها و سازمان‌های خارجی.
- امکان تأسیس شرکت دانش بنیان دانشگاهی با موضوع اختراع. نکته: هر طرح پژوهشی یا کار فنی که در شرکت، مؤسسه یا دانشگاه انجام می‌شود شرعاً و قانوناً باید با مالکیت همان سازمان به ثبت برسد.
- اقدام به تولید بدون دغدغه و نگرانی از اعتراض بقیه.
- الزامی بودن در بسیاری از قراردادهای فروش دانش فنی یا حضور در فن بازارها.
- تأثیر مثبت در دانش بنیان شدن شرکتها.
- امکان شرکت در جشنواره‌ها و مسابقات ملی و بین‌المللی اختراعات و نوآوریها
کلیه محتوای این سایت طبق سامانه آنلاین، اقدام به بازنشر می نماید، در نتیجه مسوولیت کلیه محتوای این سایت بر عهده پایگاه های اصلی بوده و سایت ایواره هیچ مسوولیتی در قبال تمامی محتوای منتشر شده در سایت نخواهد داشت.