ردپای کمرنگ دانش‌بنیانی در برنامه نامزدهای انتخاباتی و تکلیف دستگاه‌ها در توسعه ۶ حوزه فناوری
در حالی که برنامه هفتم توسعه در ۶ حوزه فناوری «هوش مصنوعی»، «کوانتوم»، «زیست مهندسی»، «مواد و ساخت پیشرفته»، «ریزفناوری و میکروالکترونیک» و «فناوری‌های عصبی، مغز، علوم شناختی» دستگاه‌ها را مکلف به ایجاد زیر ساخت کرده است، ردپای کمرنگی از توسعه اکوسیستم نوآوری و فناوری و فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در برنامه نامزدهای انتخاباتی دیده می‌شود.
به گزارش دنیای 77، تنور سیاست با رقابت ۶ نامزد تایید صلاحیت شده برای انتخاب رئیس چهاردهم دولت دوباره در کشور داغ شد. از زمان آغاز مناظره‌ها و فعال شدن ستادهای نامزدهای ریاست جمهوری، بازار وعده دادن‌هایی که گاه مشوقانه و گاه عجیب به نظر می‌رسند، در حال گرم شدن است.
وعده‌های بیان شده از جمله دادن ۶ گرم طلا به همه ایرانیان در ازای مصرف انرژی و دادن یارانه به محصولات فرهنگی و اعطای کارت هوشمند خدمات تا همگانی کردن ورزش لوکس و گران جت اسکی و دادن خانه رایگان است؛ البته در میان این وعده‌های رنگارنگ، صحبت‌هایی از رفع فقر مطلق، رشد اقتصادی ۶ تا ۸ درصدی، افزایش دوبرابری امید به آینده و کاهش محسوس آسیب‌های اجتماعی نیز شنیده می‌شود.
اما آنچه که در صحبت‌های این ۶ نامزد انتخابات ریاست جمهوری کمتر شنیده می‌شود، توسعه فناوری، علم، رونق پژوهش، تولید محصولات دانش‌بنیان، ایجاد زیر ساخت‌های تحقیقاتی و فناوری و توسعه صادرات دانش‌بنیان در چانه‌زنی‌های بین‌المللی است؛ موضوعی که با توجه به شعار سال مبنی بر «جهش تولید با مشارکت مردم» نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها را در این حوزه پر رنگ‌تر و مهم‌تر نشان می‌دهد.
این در حالی است که در برنامه هفتم از چند حوزه فناورانه اسم برده شده است که دولت مکلف به ایجاد زیر ساخت شده است.
در این سند آمده است: «دولت (معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری) مکلف است با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذیربط و سازمان برنامه و بودجه و با هدف تأمین زیرساخت یکپارچه مورد نیاز در جهت بهبود زیست بوم فناوری در حوزه‌های پیشران و اقتدارآفرین، جذب و توانمندسازی نخبگان و تسهیل دسترسی به زیرساخت‌ها با مشارکت بخش خصوصی و استفاده از ظرفیت‌های قانون جهش تولید دانش‌بنیان، در حوزه‌های زیر در سقف بودجه مصوب اقدامات لازم را انجام دهد:
* هوش مصنوعی
* بار الکتریکی (کوانتوم)
* زیست مهندسی
* مواد و ساخت پیشرفته
* ریزفناوری و میکروالکترونیک
* فناوری‌های عصبی، مغز، علوم شناختی
آیین‌نامه اجرایی این بند توسط معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با همکاری سازمان برنامه و بودجه تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.»
در بند دیگر سند برنامه هفتم آمده است: «در راستای رفع گلوگاه‌های فناورانه دستگاه‌های اجرایی و داخلی‌سازی اقلام راهبردی موضوع ماده (۱) قانون جهش تولید دانش‌بنیان و اجرای طرح‌های پیشران، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است با همکاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و با استفاده از ظرفیت‌های صندوق نوآوری و شکوفایی و سایر ظرفیت‌های قانونی، اقدامات لازم را جهت داخلی‌سازی حداقل هرسال ده درصد (۱۰%) از اقلام راهبردی مورد نیاز بخش خود موضوع ماده (۱) قانون مذکور را با بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و جهاد دانشگاهی در صورت احراز توانمندی این شرکت‌ها و مؤسسات در تأمین کالا و خدمات موصوف توسط وزارتخانه ذیربط به عمل آورند.»
همچنین در بخش سیاست (دیپلماسی) اقتصادی بر تهیه طرح جامع ارتقای کارآمدی و اثربخشی سیاست (دیپلماسی) اقتصادی به‌ویژه در زمینه اقتصاد دانش‌بنیان با تمرکز بر پیوندهای اقتصادی با همسایگان، کشورهای آسیایی، آفریقایی، آمریکای لاتین، قدرت‌های نوظهور و سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان همکاری شانگهای تاکید شده است.
برنامه «جهش تولید دانش‌بنیان» نیز سند دیگری است که دولت چهاردهم باید برای توسعه اکوسیستم نوآوری کشور در اجرای آن کوشا باشد، ولی رد پای کمرنگی از این برنامه در سخنان ۶ نامزد انتخاباتی دیده می‌شود که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
*سعید جلیلی
کاهش عقب‌ماندگی‌ها با هوش مصنوعی و کوانتوم
سعید جلیلی، نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در مناظره‌های انتخاباتی، گفت: در بزنگاه‌هایی که کشورها با پیشرفت‌های خود جایگاه ایجاد کردند، ما در این بزنگاه غایب بودیم؛ اما امروز آن عقب‌ماندگی‌ها را نداریم و با استفاده از هوش مصنوعی و کوانتوم می‌توانیم برای ایران فرصت خلق کنیم.
این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری درباره چگونگی مدیریت سیاست خارجی با توجه به تغییرات نظام بین‌الملل، تصریح کرد: کسینجر کتابی درباره هوش مصنوعی نوشته است. آنجا صراحت شده است این فناوری‌ها مناسبات قدرت را تغییر داده است. دولت باید این مناسبات را تشخیص داده و برنامه داشته باشد. قدرت‌های دنیا راضی نیستند که قدرت‌های جدید در دنیا بوجود آید و سعی دارند با ایجاد انحصار، مانع افزایش قدرت سایر کشورها شوند. دولت آمریکا سعی دارد در زمینه هوش مصنوعی برای سایر کشورها محدودیت ایجاد کند. اگر از این فرصت استفاده نکنیم، ممکن است ۴۰ سال عقب بیفتیم. امروز در مرزهای دانش هستیم و دولت باید نقش‌آفرینی کرده و بستر را برای نقش‌آفرینی هر ایرانی ایفا کند.
جلوگیری از خام فروشی با فناوری
جلیلی همچنین گفت: وقتی حرف بستن تنگه هرمز مطرح بود، من می‌گفتم تنگه هرمز را نیاز نیست امنیتی ببندیم. نیروی متخصص داریم که می‌تواند نفت را به فرآورده تبدیل کند تا ارزآوری ایجاد کند. در زمانی که دشمن می‌گفت نفت ایران باید تحریم شود و حتی یک بشکه نفت ایران به فروش نرسد که من آن زمان این پیشنهاد را دادم که پتروپالایشگاه ساخته شود تا از خام فروشی فاصله بگیریم.
هدایت سرمایه‌ها به سمت فناوری
وی ادامه داد: الان فرصت علمی و تخصصی و هم منابع داریم و سرمایه آن را باید تامین کنیم. منابع زیادی در اختیار مردم است که سرگردان است و سراغ ارز و سکه می‌رود که باید به سمت سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها هدایت شود تا به مردم هم سود برسد. باید دولت در این زمینه برنامه داشته باشد و اقتصاد کشور باید منضبط باشد. اگر از فرصت هوش مصنوعی استفاده نکنیم ممکن است ۴۰ سال عقب بیفتیم.
*محمدباقر قالیباف
قالیباف از دیگر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری قبل از آنکه برنامه‌های خود را در حوزه علم و فناوری بیان کند، با معرفی حسن زمانیان (رئیس سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران) به عنوان رئیس کمیته فناوری و نوآوری کشور تلاش کرده است تا از برنامه‌های خود در اکوسیستم نوآوری و فناوری رونمایی کند.
در حکم انتصاب حسن زمانیان که از سوی علی دورانی رئیس ستاد سفیران محمد باقر قالیباف صادر شده، آمده است؛ «امید است با توکل به خداوند متعال، تلاش خویش را در راستای گفتمان دولت خدمت و پیشرفت که با هدف ادامه خدمت به محرومین به منظور تداوم دولت رئیس‌جمهور فقید شهید رئیسی است و پیشرفت و تعالی کشور توسط محمد باقر قالیباف اعلام کرده و گام‌های مؤثری برداشته و از همه ظرفیت‌ها برای ایجاد مشارمت مردمی استفاده کند.»
*علیرضا زاکانی
جلوگیری از خام فروشی با تکیه بر دانش
علیرضا زاکانی، کاندیدای دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری در برنامه میزگرد اقتصادی، شرایط کشور را نیازمند تحول می‌داند و چنین ادامه می‌دهد: ما ۴ سرفصل را در اقتصاد تأکید داریم. نکته اولا آزادسازی اقتصاد از کمند ارز و تقویت پول ملی. نکته دیگر جهش تولید و جلوگیری از خام فروشی بر پایه دانش و علم و فناوری جهت ارزش‌افزوده در محصولات. نکته سوم مشارکت مردم برای ایجاد حاکمیت مردم در اقتصاد است. نکته چهارم خلق ثروت همراه با توزیع عادلانه است.
زاکانی، بیکاری جوانان را از دیگر مشکلات کشور دانست و افزود: درآمدهایمان ریالی است، اما هزینه‌هایمان نسبتی با دلار پیدا کرده است. اقتصاد کشور دچار چالش است. کسری بودجه، ناترازی انرژی، بدهی دولت به بانک‌ها و صندوق‌ها از جمله این چالش‌ها هستند.
توسعه اندیشه‌ورزی و فناوری
علیرضا زاکانی با اشاره به حوزه آموزش عالی کشور و علم و فناوری و حوزه علمیه، گفت: دو زیست بوم نوآوری و اندیشه‌ورزی را باید پیش ببریم. زیست‌بوم نوآوری در حال حاضر وجود دارد و باید به شدت توسعه پیدا کند. همچنین ما نیازمند زیست‌بوم اندیشه‌ورزی هستیم تا هیچ نخبه‌ای در ایران خود را بی‌اثر نبیند.
کاربردی کردن علوم
وی ادامه داد: کاربردی کردن علوم و ارتباط این ظرفیت عظیم انسانی با حوزه‌های مختلف کارکردی موضوع مهم دیگری است. حوزه علمیه یک روش عظیم برای خدمت دارد و نیازهایی را هم حکومت دارد و باید از ظرفیت بزرگ حوزه علمیه در اندیشه‌ورزی و نظریه‌پردازی استفاده شود.
جهش تولید با مشارکت مردم
زاکانی در مورد جهش تولید با مشارکت مردم، بیان کرد: تا ۲۵ درصد باید تعاونی‌ها را میدان‌دار کنیم. نیازمند به مشارکت و سرمایه‌گذاری هستیم. دهه ۹۰ برای نرخ سرمایه‌گذاری ما دهه سیاهی بود. از بانک‌ها و نان مردم خورده شد. از بورس هزینه شد و مردم در بورس بیچاره شدند. ۲ هزار همت قیمت اسمی بود که با ۱۰۰ همت وارد کردن و سپس دعوت از مردم، کمر مردم را شکستند.
*امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی پس از ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد: امروز اینجا هستم تا بیان کنم، مؤلفه‌های قدرت، اعم از نظامی و سیاسی، امنیت کشور، تمامیت ارضی، زیرساخت‌ها، پیشرفت در فناوری‌های مهم از قبیل هسته‌ای، نانو و هوا و فضا، نیروی انسانی جوان، جهادی و با دانش و بسیاری از موارد دیگر، همگی محصول انقلاب اسلامی و حرکت جهادی و مکتبی بوده است.
قاضی‌زاده هاشمی تاکید کرد: مردم می‌دانند که دعواها و بی‌اخلاقی‌های سیاسی بیهوده، دوقطبی‌های کاذب هر چند پرهیاهو، کلی‌گویی، رویکردهای قیم‌مآبانه، تزریق مُسَکِن‌های موقت، پافشاری بر آزمودن مسیرهای شکست‌خورده و راهکارهای تک عاملی پاسخی مناسب در جهت حل آن چالش‌ها نیست. حرکت در مسیر برداشتن دیوارهای میان دولت و مردم را ادامه می‌دهم تا خانواده بزرگ ایران محقق شود و با نقش‌آفرینی حلقه‌های میانی زمینه برای ورود فرزندان مردم و لشگر عظیم جوانان نخبه به عرصه اداره کشور با هدف انقلاب در سازوکارها و تحول در مدل حکمرانی فراهم کنم تا دولتی مکتبی و عملگرا تشکیل شود.
*مصطفی پور محمدی
واردات پنهانی نیازهای فناورانه
مصطفی پورمحمدی، نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در برنامه زنده تلویزیونی «با مردم» با بیان اینکه امروز خوشحالیم که گام‌هایی که در علم و فناوری با اینکه تحریم بودیم، اما به طرق پنهان وارد کردیم، به ثمر نشسته و به دستاورد داخلی تبدیل شده است، تأکید کرد: در رشته‌های نانو، نانو تکنولوژی، صنایع نظامی و موشکی، صنایع پیچیده دارویی، تجهیزات قطعه‌سازی و صنایع هوایی ما دستاورد همان دانش علم و فناوری‌هاست و آمریکا پس از چند سال اعتراف کرد که ایران جزء چند کشور اول در رقابت انتقال فناوری است.
گام‌های قدرتمند در حوزه‌های فناوری
پورمحمدی اظهار کرد: خدا توفیق داد بخش زیادی از نیازمندی‌های علمی و فناوری کشور که تحریم بود و اجازه نمی‌دادند، از طرق پنهان به کشور وارد کردیم. امروز خوشحالیم که آن گام‌ها به قدرت و توانمندی علمی و فناوری کشور منجر شده است.
به قیافه من نمی‌آید اما برای انتقال دانش تلاش کردم
پورمحمدی، کاندیدای ریاست جمهوری گفت: به قیافه من نمی‌آید، اما برای انتقال دانش به کشور در رشته‌های نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، صنایع موشکی، صنایع هوایی و صنایع دارویی فعالیت کردم. نماد اوج دیپلماسی قدرتمند را در خودم هنگام مذاکره با صدام دیدم. من همین الان در مرکز اسناد ۳ پروژه سنگین هوش مصنوعی را دنبال می‌کنم. کسانی قادرند کشور را اداره کنند که مسائل را از دور ندیده باشند. من همه‌چیز نمی‌دانم و به متخصصان نیاز دارم، اما بیگانه از مسائل نیستم.
*مسعود پزشکیان
برای موفقیت روابط خارجی بدون تنش ایجاد کنیم
مسعود پزشکیان از دیگر نامزدهای انتخاباتی در برنامه میزگرد شبکه یک سیما، گفت: دلیل اینکه به اهداف برنامه‌های توسعه‌ای قبل نرسیدیم، این است که الزامات آن را مراعات نکردیم؛ چراکه عده‌ای غیر کارشناس به عنوان کارشناس در سیستم حضور دارند و توصیه می‌دهند. … اگر قرار است به اهداف دست یابیم باید مقررات خود را در چارچوب دستیابی به اهداف تنظیم کنیم و همچنین روابط خارجی خود را بدون تنش کنیم و با همه دعوا نکنیم.
ایجاد اتاق فکر برای توسعه صنعتی
پزشکیان اظهار کرد: توسعه صنعتی کشور در شرایط فعلی با محیط زیست رابطه ندارد و ایجاد مشکل می‌کند. توسعه صنعتی نیازمند سند جامع و کارشناسی است؛ از این رو باید اتاق فکری تشکیل شود و در آن دولت از نگاه و تجربه بخش خصوصی استفاده کند و من هم می‌توانم این مسیر را در دولت پیگیری کنم. بدون مشارکت بخش خصوصی راه به‌جایی نمی‌بریم.
پزشکیان با اشاره به توسعه نامتوازن و گاه نادرست صنعت کشور، گفت: آیا وضعیت تهران و صنعت آن مبنای علمی و توجیه علمی دارد و با تقویت این صنعت با همین شرایط فعلی راه به‌جایی می‌بریم یا باید به اصلاح صنعت کشور بپردازیم؟ شما به‌عنوان بخش خصوصی باید با دولت همکاری کنید و نقشه بکشید، از دانشگاه کمک بگیرید و از تجربه خارج هم استفاده کنید.
بهره‌گیری از متخصصان
پزشکیان طی اظهاراتی گفت: کسانی که تجربه، علم و آگاهی دارند، منت‌شان را می‌کشم تا در دولت من حضور داشته باشند.
اگرچه تاکنون ردپای کمرنگی از توسعه اکوسیستم نوآوری و فناوری و فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در برنامه نامزدهای انتخاباتی دیده شده است، اما با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری بر حدیث شریف «العلم سلطان» (علم، قدرت است) و همچنین مزین شدن امسال به نام «جهش تولید با مشارکت مردم» که تاکید مضاعفی بر نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها در توسعه دارد و این فرمایش ایشان در دیدار مسؤولان نظام که اظهار کردند: «نقشه راه دانش‌بنیان کردن اقتصاد ملی و برنامه عملیاتی کردن آن را مسؤولین محترم در دولت باید تهیه کنند، به مردم هم اطلاع بدهند و زمینه مشارکت آنها را فراهم کنند؛ … مشخص بشود چه بخش‌هایی در اولویت دانش‌بنیان شدن هستند و شیوه‌های دانش‌بنیان شدن آنها چیست؛ اینها را مشخص کنند، به اطلاع مردم برسانند. باید ساختارسازی بشود؛ [برای] اشتراک مردم به صورت شرکت‌های دانش‌بنیان، باید یک ساختاری تولید بشود، به وجود بیاید و به مردم هم اعلام بشود.» باید منتظر ماند که آیا کاندیداهای ریاست‌جمهوری در روزهای باقی‌مانده تا انتخابات در این حوزه برنامه‌ای را ارائه خواهند داد یا خیر؟
انتهای پیام